Art & Architecture
article | Temps de Lecture5 min
De 13e eeuw, bijgenaamd de eeuw van de kathedralen, markeerde het hoogtepunt van de Stralende Gotiek.
Een duik in de Stralende Gotiek
De term "stralend" komt van de vorm van de rozen, zoals we die vandaag de dag kunnen bewonderen in de Notre-Dame de Paris, die oorspronkelijk op de westgevel van de Sainte-Chapelle stonden voordat ze in de 15e eeuw werden vervangen door de flamboyante gotische roos die we vandaag de dag bewonderen.
Deze kunstvorm, die nauw verbonden was met de demografische expansie en de groei van steden, bevestigde ook de koninklijke macht over het feodalisme in het hele koninkrijk.
De Sainte-Chapelle werd gebouwd in opdracht van de koning en luidde dit vorstelijke mecenaat of "hofkunst" in, dat diende om de pracht en praal van zijn beschermheren te vergroten.
Goudsmeden, smeedkunstenaars, schilders, glasblazers en beeldhouwers combineerden alle kunsten in dit gebouw om een symfonie van kleur en licht te creëren.
De Sainte-Chapelle is waarschijnlijk een van de paradigma's van dit verlangen van de bouwers om de muur af te schaffen: de pilaren vormen een stenen skelet, de rest is glas, waardoor een overvloed aan licht naar binnen kan dringen om in religieuze gebouwen een gevoel van immaterialiteit en lichtheid te creëren door het steeds dominantere gebruik van gebrandschilderd glas.
DR - Centre des monuments nationaux
Architectuur die de wetten van de fysica lijkt te trotseren om steeds hoger te zweven. Telkens als we een kathedraal binnengaan, roepen we uit: "Maar hoe houdt dit alles elkaar in evenwicht?
Deze architectuur is niet rechtstreeks tot mensen gericht, maar eerder tot God.
Elke kathedraal, elke kerk moet een voorafbeelding zijn van de goddelijke wereld, de wereld die beschreven wordt in de hemelse stad (of het nieuwe Jeruzalem) door de heilige Johannes in zijn visioen dat God hem doorgaf op Patmos tijdens zijn ballingschap: "De muur was opgetrokken uit jaspis en de stad was van puur goud, doorzichtig als puur glas. De fundamenten van de stadsmuur waren versierd met edelstenen van allerlei soort".
Verticaliteit en de vanzelfsprekendheid van de muren zijn de essentiële principes om de gotische architectuur in het algemeen en de Stralende Gotiek in het bijzonder te begrijpen. In de wedstrijd om de hoogte van gotische schepen te verhogen (het gewelf van het koor van de kathedraal van Beauvais stortte op 12 november 1284 in), heeft het gewelf van de Sainte-Chapelle nog steeds een hoogte van 20,60 meter.
Het zal je trouwens opvallen dat de Sainte-Chapelle geen externe steunberen heeft, een architecturale innovatie die van onschatbare waarde was in de gotische periode, maar kijk eens goed naar de zijbeuken van de lagere kapel. Tussen de zuilen en de muur bevinden zich "étrésillons", een soort "binnensteunberen" die hetzelfde principe hebben als hun tegenhangers in de grote kathedralen: het gewicht dat wordt gedragen door de geribde gewelven en de sluitsteen naar de buitenpijlers duwen: de steunberen.
Jean Feuille - Centre des monuments nationaux
Dankzij dit proces kunnen de muren worden uitgehold om plaats te maken voor zeer grote ramen, en in de Sainte-Chapelle beslaat het glasoppervlak bijna 670 vierkante meter. Gotische architectuur is een soort uitwendig stenen skelet.
In een hoge kapel voel je niet het gewicht van de steunberen aan de buitenkant, die binnen verborgen worden gehouden door een subtiel spel van colonnetten. We mogen de rol van ijzer in de gotische architectuur niet vergeten: in de Sainte-Chapelle zijn de daken bekleed met metalen verschansingen, net als de ramen binnenin, waardoor het geheel bijna 800 jaar later nog steeds overeind staat.
Het was ook tijdens deze Stralende Gotiek dat beeldhouwwerken zich geleidelijk losmaakten van hun architecturale omgeving, met als hoogtepunt een beeld in het rond. Zoals de lachende engel in de kathedraal van Reims, en voor ons, de beelden van de twaalf apostelen in de bovenkapel.
© Romain Pech - Centre des monuments nationaux
