Geschiedenis

article | Temps de Lecture5 min

Geschiedenis van de Sainte-Chapelle

Photo de la Sainte-Chapelle de Paris

Ontdek de geschiedenis van dit stralende gotische juweel in het hart van historisch Parijs op het Ile de la Cité!

Kostbaar overblijfsel van het koninklijk paleis van La Cité

De Sainte-Chapelle, een kostbaar overblijfsel van het koninklijk paleis van de Cité, werd halverwege de 13e eeuw gebouwd door Lodewijk IX, de toekomstige Saint Louis, om de meest prestigieuze relikwieën van het lijdensverhaal van Christus te huisvesten: de Doornenkroon en het fragment van het Ware Kruis.

De Sainte-Chapelle werd voltooid in minder dan 7 jaar, een recordtijd, en werd ontworpen als een stuk goudsmidswerk, waarbij de muren van licht de Capetiaanse monarchie en het koninkrijk Frankrijk verheerlijkten.

De voormalige Paltskapel, die tijdens de Revolutie werd beschadigd, werd in de 19e eeuw een laboratorium voor de restauratie van historische monumenten. Verdeeld over 15 gebrandschilderde ramen van 15 meter hoog, vertellen de 1113 scènes uit het Oude en Nieuwe Testament het verhaal van de wereld, volgens de Bijbel, tot aan de aankomst van de relikwieën in Parijs in de 13e eeuw.

Paris, la Sainte-Chapelle vue depuis la Samaritaine

Benjamin Gavaudo - Centre des monuments nationaux

Saint Louis, een sleutelfiguur in de Sainte-Chapelle

Louis IX, bekend als "le Prudhomme" en meer algemeen als Saint Louis, was een Capetiaanse koning van Frankrijk die werd geboren op 25 april 1214 in Poissy en stierf op 25 augustus 1270 in Carthago, in de buurt van Tunis. Hij regeerde meer dan 43 jaar, van 1226 tot aan zijn dood.

Lodewijk IX werd tijdens zijn leven als een heilige beschouwd en werd in 1297 heilig verklaard door de katholieke kerk.

Hij erfde de kroon na de dood van zijn vader, koning Lodewijk VIII, toen hij pas twaalf jaar oud was. Het was Blanche van Castilië, zijn moeder, van wie hij een strenge en vrome opvoeding kreeg, die als regentes optrad tot hij meerderjarig werd.

Hoewel we niet precies weten wie de Sainte-Chapelle heeft ontworpen, lijdt het geen twijfel dat de opdrachtgever, Saint Louis, een belangrijke rol heeft gespeeld in de conceptie van dit gebouw, dat is opgevat als een reliekschrijn waarin de relikwieën van de passie en politieke macht van de monarch worden verheerlijkt.

Sainte-Chapelle de Paris, voûte de l'abside de la chapelle basse
Sainte-Chapelle de Paris, voûte de l'abside de la chapelle basse

© Romaric Pech - Centre des monuments nationaux

Het belang van het bezit van de relieken van het lijdensverhaal van Christus

In de middeleeuwen kende de christelijke vurigheid grote waarde toe aan relikwieën, waarvan het bezit veel prestige verleende.

In 1239, na twee jaar onderhandelen, kocht Lodewijk IX de Doornenkroon van Beaudouin Il de Courtenay, de Latijnse keizer van Byzantium.

Andere relikwieën (22 in totaal, waaronder een fragment van het Kruis) werden in 1241 verworven en Lodewijk IX besloot een monument te bouwen dat deze schat waardig was.

Met deze buitengewone aankoop, ter waarde van 135.000 livres tournois, oftewel de helft van de jaarlijkse inkomsten van het koninkrijk, gaf Saint Louis niet alleen uiting aan zijn vroomheid, maar verhoogde hij ook het prestige van Frankrijk.

In de ogen van middeleeuws Europa werd Parijs een "nieuw Jeruzalem" en daarmee het baken van het westerse christendom.

Sainte-Chapelle de Paris couronnement d'épines - vitrail détail

Benjamin Gavaudo - Centre des monuments nationaux

DE BOUW VAN DE SAINTE-CHAPELLE, EEN ARCHITECTONISCH HOOGSTANDJE

Het gebouw werd ook ontworpen als een paltskapel, gelegen in het hart van de residentie van de Capetiaanse koningen op het Île de la Cité. Het bestaat uit een bovenverdieping, de bovenkapel, waarin de relieken van het lijdensverhaal van Christus worden opgebaard en gereserveerd voor de koning en zijn hoge gasten, en een onderkapel die gebruikt werd door het paleispersoneel. De bovenkapel was direct verbonden met de appartementen van de koning door een galerij ("la galerie mercière", genoemd naar de vele kraampjes daar).

De reliekentribune, geïnstalleerd in de jaren 1260 en gerestaureerd in de 19e eeuw, ondersteunde het grote zilveren en vergulde koperen schrijn met de heilige relikwieën. Het schrijn en de reliekhouders (kistjes ontworpen om een of meer relikwieën in te bewaren) werden omgesmolten tijdens de Franse Revolutie en de meeste relikwieën zijn sindsdien verdwenen. De Doornenkroon bleef echter bewaard en werd in 1806 toegevoegd aan de schatkamer van de Notre-Dame kathedraal.

Hoewel de relikwieënfunctie van het monument is verdwenen (de Sainte-Chapelle wordt sinds de Revolutie niet meer gebruikt voor erediensten), schittert het monument vandaag de dag nog steeds als een van de meest bijzondere meesterwerken van de Stralende Gotiek.

Tijdens je bezoek zal je ongetwijfeld getroffen worden door de extreme architecturale lichtheid van de bovenste kapel en haar 670 m2 glas-in-loodramen, die je omhullen met een buitengewoon en intens licht. Ontworpen als een enkel schip met vier traveeën, eindigend in een 7-zijdige chevet, geeft de relikwievorm het een opvallende verticaliteit en een onvergelijkbare schittering.

De robuuste, krachtige architectuur van de onderkapel dient als ondersteuning voor de bovenkapel en haar immense gebrandschilderde ramen. Bevrijd van de steen lijken de muren te zijn verdwenen ten gunste van de immense glas-in-loodramen, waarvan de elegantie altijd bewondering heeft afgedwongen.

Je kunt ook de torenspits bewonderen, een technisch hoogstandje dat in de 19e eeuw is nagebouwd en net zo goed deel uitmaakt van de skyline van Parijs als de kathedraal Notre-Dame. Het is de vijfde torenspits sinds de oorspronkelijke bouw en steekt vijfenzeventig meter boven de grond uit.

Vue de la Sainte-Chapelle de Paris jusqu'en 1630 - gravure
Vue de la Sainte-Chapelle de Paris jusqu'en 1630 - gravure

Patrick Cadet - Centre des monuments nationaux

De gebrandschilderde ramen, een juweel van de gebrandschilderde kunst

Dompel je onder in dit schip van licht en bewonder de uitzonderlijke collectie gebrandschilderde ramen, het meest complete voorbeeld van 13e-eeuwse gebrandschilderde glaskunst. Tweederde van de ramen is origineel. De flamboyante roos is een buitengewone getuigenis van de 15e eeuw.

Laat je verblinden door 15 uitzonderlijke gebrandschilderde ramen van duizelingwekkende afmetingen (15 m hoog in het schip en 13 m in het koor!). De gebrandschilderde ramen, met 1.113 scènes uit het Oude en Nieuwe Testament, vertellen het verhaal van de wereld volgens de Bijbel, tot aan de aankomst van de relieken in Parijs, gevolgd door de Apocalyps die in de roos wordt afgebeeld.

Sainte-Chapelle de Paris détail de la baie de la Génèse
Sainte-Chapelle de Paris détail de la baie de la Génèse

Pascal Lemaître - Centre des monuments nationaux

Bloemen, gebladerte en beelden in overvloed

De bovenste kapel is versierd met gebeeldhouwde decoratie van een opmerkelijke finesse en verscheidenheid. Meer dan honderd verschillende plantenmotieven verlevendigen de zuilen, terwijl de twaalf apostelbeelden twee stijlen van 13de-eeuwse Parijse beeldhouwkunst illustreren.

Bewonder in de lagere kapel de 140 kapitelen die de nuances van elegante gotische flora weergeven, evenals de elegante kleine binnensteuningen, de 'étrésillons', die helpen om de stuwkracht van de gewelven in te dammen.

Sainte-Chapelle de Paris détail d'un chapiteau

DR - Centre des monuments nationaux

TURPITUDES EN RENAISSANCE

Het gebouw werd beschadigd door branden in 1630 en 1776 en vervolgens tijdens de Revolutie gebruikt als meelmagazijn. Daarna werd het van 1803 tot 1838 omgebouwd tot archief ten behoeve van het gerechtsgebouw. Daarna werden de ramen dichtgemetseld en het glas in lood vernietigd of gedemonteerd. Een deel ervan werd verkocht op de kunstmarkt, vooral in Engeland.

Dankzij de druk van de publieke opinie en grote verdedigers zoals Victor Hugo, werd de Sainte-Chapelle gered van de ondergang. Tussen 1840 en 1863 vond er een voorbeeldige restauratie plaats, achtereenvolgens onder leiding van de architecten Duban, Lassus en Boeswillwald, die het gebouw zijn dertiende-eeuwse uiterlijk terug wilden geven. Dit modelproject diende als laboratorium voor de restauratie en conservering van historische monumenten.

Sainte-Chapelle de Paris, nef de la chapelle haute, vers l'abside.
Sainte-Chapelle de Paris, nef de la chapelle haute, vers l'abside.

Benjamin Gavaudo - Centre des monuments nationaux

à découvrir aussi